Stratejilerin her biri, bireyin düşünme becerilerine katkı sağladığı için birbiriyle bağlantılıdır. Stratejilerin kullanımı sadece soru sormaktan ibaret değildir. Öğrenenlerin beyinlerinde anlam yaratma ve sinirsel ağ uzanımı sağlamada etkilidir. Öğrenenlerin mantıksal temelini güçlendirmeye ve onların bilgiye adapte olmasına katkı sağlar. Bütün bu stratejilerde temel amaç, açık fikirli keşfe ve araştırmaya dayanan bir metoda sahip bireyler yaratmaktır.

Varsayımsal Düşünce
Bu düşünme biçimi, kişiye beklenenin ve standart bir kalıbın dışında düşündürür ve konunun farklı boyutlarıyla anlaşılmasını sağlar. Einstein, bir ağacın gövdesinde yaslanıp dinlenirken güneşten yayılan ışık demetine bakarak, “Ne olurdu ışık dalgalarıyla gidilseydi?” şeklinde hayal kurarak düşündüğü ve izafiyet teorisini bu düşünme şekli ile geliştirdiği söylenmektedir.

Varsayımsal düşünceyi ortaya çıkaran bazı soru örnekleri:

• Eğer bu olmamış olsaydı ne olurdu?
• Farz edelim ki şehir içindeki bütün yollar yürüyen merdivenlerle döşensin, hayatımızda ne gibi değişikler olurdu?
• Eğer biz farklı bir millet içinde yaşasaydık kültürümüz ve hayat tarzımız nasıl olurdu?
• Eğer Türkiye illere ayrılmasaydı, yönetiminde ne gibi farklılıklar olurdu?
• Ne olmuştur?
• Ve bu olmamışsa ne olmuştur?
• Böyle olduğunda ne oldu?

Bu tarz sorular zihinde düşünce zinciri oluşturan yeni sorularla devam eder ve bir konu derinlemesine değerlendirilmiş olur. Bunun yanında konunun farklı bakış açılarıyla işlenmesi sağlanır.

Tersinden Düşünme
Bireyin kendisine iletilen sonuçlara tersinden bakmasıdır. Öğrenenin zihnini konunun dışındakilere veya bilginin gerisine götürmeye yarayan görsel düşünme tekniğidir. Tarihsel olayları analiz etmede daha çok kullanılmaktadır.

Tersinden düşünme sağlayan sorular; “Bu değil de o olsaydı veya ondan önce değil de sonra olsaydı ne olurdu?” şeklindedir. Bazı soru örnekleri:

• Güncel bir konuyu düşünürsek Irak savaşını ABD değil de Irak kazanmış olsaydı bugün dünyadaki stratejiler nasıl değişirdi?
• Cumhuriyet rejimi yerine krallık gelseydi ne olurdu?
•  Valiler, atama değil de seçim yoluyla belirlenseydi illerin yönetiminde ne gibi değişiklik olabilirdi?

Tersinden düşünme soruları olaylara ters bakma olduğundan bir konunun tartışmalı olarak olumlu ya da olumsuz yönlerinin görülmesini sağlar.

Farklı Görüşlere Göre Analiz Etme
Bireyin sahip olduğu düşüncenin neden bu şekilde olduğunu belirleme üzerine kuruludur. Öğrenenin bilgiyi farklı bakış açılarından görebilmesini, çok yönlü bilgiyi oluşturabilmesini sağlar.

• Eğer böyle düşünürsek ne olur?
• Eğer böyle düşünürsek ne kazanırız? / Ne kaybederiz?
• Eğer bu konuyu şu görüşe göre ele alırsak avantajımız veya dezavantajımız ne olur?
• Acaba diğer insanlar bu duruma nasıl bakıyor?

Bu yöntem ve soruları bireye, bir konunun incelenmesinde farklı görüşleri de dikkate alma davranışını kazandırır.

Tamamlama
Beyin tamlığı arzular, boşlukları doldurma gereksinimi duyar. Bir durumun, işlemin veya olayın sonucunu görme, bilme, anlama isteği uyandırır. Bu temele dayanan tamamlama stratejisinin uygulanması çoklu düşünme yollarını kullanmalarını sağlayacaktır.

Öğrenenlerden:

• Sonucu söylemeden kendilerinin sonucu oluşturmaları istenebilir.
• Bir konunun diğer bölümleri verilerek giriş bölümü yazmaları istenebilir.
• Bir konunun ilk ve ikinci bölümü verilerek üçüncü bölümü yazmaları istenebilir.
• Problem çözme sürecinde bir adım eksik bırakılarak, eksik olanı bulmaları istenebilir.
• Bir konuda bazı bilgiler çıkartılarak kendilerinin doldurması istenebilir.

Bu tür örneklerle tamamlama stratejisini kullanarak öğrenenlerin düşünme ve yaratıcılık becerilerinin gelişmesine fırsat verilmiş olur.

Kavram ve Zihin Haritaları Oluşturma
Kavram haritası, merkezinde çevresini kapsayacak şekilde bir kavramın, onunla ilgili diğer kavramlarla sistemli bir şekilde organize edildiği iki boyutlu bir şemadır.

Kavram ve zihin haritaları ile, bir olgu ya da olay analiz ederek olgu ve olayla ilişkili diğer olgu ve olaylar saptanır. Diğer zihin ve kavram haritaları kullanılarak bir olay ve olgu ile ilişkilendirilen diğer olgu ve olayların önem ve öncelik durumları ortaya çıkarılır.

Farklı Sembol ve Sistemlerin Kullanılması
Öğrenme sürecinde etkinliğin farklı modellerle kullanılmasıdır. Bir konunun sunumu veya açıklanmasında belli bir düşünce sisteminin işlemleri ve kurallarını uygulamak yeterli olmayabilir veya konunun anlaşılmasını kolaylaştırmayabilir. Bu durumlarda sembolik sistemlerden yararlanılmalıdır.

Bu strateji ile ilgili örneğin şu sorular sorulabilir:

• Bunu ben bir kelime problemi yapabilir miyim?
• Bunu bir sayısal problem yapabilir miyim?
• Bunun resmini çizebilir miyim?
• Bunu müziksel terimlerle (melodilerle) sunabilir miyim?
• Bunu sergileyebilir miyim?
• Bunu sergilemek için dans edebilir miyim?

Benzerlikler ve Farklılıkların Ortaya Konulması
Öğretme-öğrenme sürecinde bir konunun daha önceden öğrenilen bir konu ile ilişkilendirilerek benzerlikleri ve farklılıklarının ortaya konulup işlenmesi öğrenenlerin konuyu daha iyi kavramalarını sağlar. Çünkü benzerlik ve farklılıklar insan beyninin düşünme faaliyetlerinde temeli oluşturmaktadır.

Benzerliklerin ve farklılıklarının sunulmasında farklı yollar kullanabilmektedir. Bunlar:

a)Karşılaştırma: Bir konunun farklılığını ortaya koymada, konuyu analiz etmede etkili bir yöntemdir. Örneğin, etçil hayvanlarla otçul hayvanların özelliklerinin karşılaştırılması gibi.

b)Sınıflama: Konunun alt kategorilere ayrılarak sunulması. Örneğin: Türkiye’de ekonomik hayat konusunu işlerken, konunun tarım, hayvancılık, madencilik vb alt kategorilere ayrılması.

c)Metaforlar: Karmaşık bir olgu veya olayın daha somut bir durumla açıklanmasıdır. Genel olarak bir fenomenin veya bir kavramın daha tanıdık ve bilinen terimlerle nitelendirilmesi olarak tanımlanmaktadır. Örneğin, iş bölümü kavramı anlatılırken “arı” metaforu kullanılması.

d)İşbirliğine Dayalı Öğrenme: Bütün öğrenme- öğretme yöntem ve tekniklerinde işbirliğine dayalı öğrenmeye yer verilir. İşbirliğine dayalı yapılan öğrenme etkinliklerinde, bilginin yanında, toplumsallaşma, birlikte bir amaç için hareket etme, takım çalışması farkındalıkları oluşur.

e)Analoglar: Farklı olan şeylerin arasında benzerlikler veya ilişkiler kurarak konuyu anlamlı hale getirmedir. Örneğin; Eğitim kelimesinin kitap, okul gibi kavramlarla ilişkilendirilmesi.

f)Sorular: Öğreneni değişik şekillerde düşünmeye teşvik eden, değişik şekillerde yanıtlanabilecek, yaratıcı bakış açısı gerektiren sorular sorulur. Soru sorma aynı zamanda iyi bir öğreten niteliğidir.

Kaynak: Gözüyeşil, Eda (2012); Beyin temelli Öğrenmenin Akademik Başarıya Etkisi: Bir Meta Analizi Çalışması; Yüksek Lisans Tez, Niğde